Tuinen van Tinus Oké, de materialen hebben we besproken. Maar om ze te kunnen verwerken, heb je natuurlijk gereedschappen nodig. We gaan ze stuk voor stuk langs. Het zullen voor een deel dingen zijn die je na de bouw van je schutting niet heel vaak meer gaat gebruiken. Huren of lenen is dan de beste oplossing.
Deel twee: gereedschap
Ik noem het niet alleen op, ik vertel er ook iets bij. Hoe je ze gebruikt bijvoorbeeld. Dan hoeven we het daar niet meer over te hebben als het daadwerkelijke plaatsen van de schutting ter sprake komt.
Gaten graven is zeg maar niet mijn ding
Je gaat palen in de grond zetten. Dus je moet diepe gaten graven van bijna een meter. Je zult snappen dat als je dat met een schep gaat doen, het een omslachtige klus gaat worden. Er zijn een aantal mogelijkheden die handiger zijn.
Lijkt een grondboor op een appelboor?
Niet helemaal, toch? Een stang met aan het ene uiteinde de feitelijke boor, die je de grond indraait. Aan het andere uiteinde heb je een dwarsstang die jou in staat stelt om de boor te draaien. Je draait de palenboor een stukje de grond in, een paar slagen en dan trek je hem naar boven. Er zit dan grond in de boor en die sla je eruit. Handig is als je een paal hebt liggen waar je op kan slaan. Zorg wel dat dat op het gedeelte is, dat later in de grond verdwijnt. Overigens is het zo dat het op zware kleigrond, moeilijk is om te draaien, zwaar is om de boor omhoog te trekken en lastig om de grond uit de boor te slaan. Op zand gaat het een stuk eenvoudiger, soms zelfs zo, dat er zich een ander probleem manifesteert. Bij hele droge zandgrond blijft het zand niet in de boor zitten en haal je dus niks naar boven. Kom ik op terug.
Tot slot moet je nog één ding weten over de palenboor: ze bestaan in verschillende maten. Kies de maat die past bij de maat van je paal. En denk dan niet: mijn paal is 9 x 9 dus mijn boor moet een diameter van 9 centimeter hebben, want die diagonaalmaat van een 9x 9 paal is natuurlijk meer dan 9 centimeter. Ben je niet zo wiskundig aangelegd, dat je dat zelf kan berekenen, wees dan slim en snel en meet het even op. Meten is weten.
Gemotoriseerd gaten boren in de grond? Bestaat dat? Tsss, gekkenhuis…
De tweede optie: raad ik af. ? De motorgrondboor. Fantastisch apparaat als je veel gaten moet boren en gewend bent aan het ding. Maar vergis je niet; het is ook een monster. Werken met een motorgrondboor is behoorlijk demanding. Het vraagt kracht en techniek. En elke keer dat je een steen of iets tegenkomt, krijg je een klap in je armen en je lijf. Er zit een speciale beugel op om te voorkomen dat als de boor in de grond niet meer kan draaien door bijvoorbeeld die steen datti ontkoppelt. Dat voorkomt dat jij gaat draaien. Maar het feit dat zo’n voorziening nodig is, zegt wel iets over de kracht van het apparaat. Wil je de uitdaging toch aangaan, vergeet dan in ieder geval niet dat je gehoorbescherming moet dragen. Elk kwartiertje herrie beschadigt je gehoor.
Wat??!
Precies, dat bedoel ik.
Lang leve de simpele uitvindingen: het wiel, de wasknijper en…. de palenschep
Optie drie: de palenschep. Wonderlijk werktuig. Een soort king size schaar. Maar in plaats van twee ‘messen’, twee scheppen. Je hebt de handvatten vast, haalt ze iets uit elkaar, zodat de scheppen ook iets uit elkaar steken en dan stoot je hem in de grond. Daarna duw je de handvatten naar elkaar toe en trek je het geheel naar boven. Er zit nu grond tussen de twee schepbladen geklemd. Dit werkt zelfs bij droog zand. Weet je nog? Zo niet, dan is het té droog en moet je water toevoegen.
Groot voordeel van de palenschep ten opzicht van de grondboor is dat je een lekker ruim gat krijgt. Dat is aantrekkelijk, want dat geeft je de mogelijkheid om binnen dat gat de paal te verplaatsen tot-i precies op de goede lijn staat en precies waterpas. Als je een grondboor gebruikt, heb je die mogelijkheid veel minder. Dat betekent dat het boren van het gat zeer nauw luistert. En dat is lastiger dan het wellicht lijkt.
Klappen uitdelen en het mag gewoon
Gaten gemaakt, palen plaatsen. Het zal zelden voorkomen dat je gat precies diep genoeg is. En als dat zo lijkt te zijn, gooi er dan maar weer een klein beetje grond in. Dan staat de paal te hoog en een beetje te hoog is goed. Dan ga junnum namelijk klapjes geven. Met een hamer.
De ijzeren vuist
Maar niet zomaar een hamer. Je hebt minimaal een vuistje nodig. Een vuistje weegt een paar kilo en daar kun je wat meer mee. Voor een klein beetje finetuning is dat net genoeg.
Lange halen, goed mikken
Meestal dienen er hardere klappen uitgedeeld te worden, dan is een voorhamer of een sleg/slei een vereiste. Zwaardere kop, langere steel: grotere slagkracht. Hanteer dit gereedschap met aandacht, want die grotere slagkracht is logischerwijs onaangenaam als je misslaat. Mocht die mogelijkheid je angst inboezemen, dan is er nog een andere mogelijkheid: de palenrammer. Goeie naam, vind je niet? Een soort handheier. Een stalen koker die aan de onderkant open is en dicht aan de bovenkant. Aan weerszijden twee stangen waaraan je hem vasthoudt. Je schuift hem over de pal heen. Optillen en naar beneden laten denderen. Hatsakiedee.
Kaarsrecht graag
Goed, we hebben gaten gegraven en palen geplaatst. Maar zo makkelijk gaat dat niet. Die palen moet uiteraard keurig op een lijn staan en op steeds dezelfde afstand.
Laten we met die lijn beginnen. Letterlijk, want daarbij is een lijn onmisbaar. Een touwtje dus. Niet zomaar een touwtje echter. Haal een touwtje speciaal voor metselaars en/of stratemakers. Metselkoord. Uitzetdraad. Zo’n lijn zit namelijk rek in en dat heb je nodig. Die draad span je van de eerste paal naar de laatste paal. Die twee zet je namelijk als eerste. Alle andere palen komen dan langs de lijn te staan.
Gepaste afstand bewaren
Behalve dat de palen in een lijn moeten komen, moet ook de afstand tussen de palen gelijk zijn. De schermen hebben immers ook steeds dezelfde maat. Maak je de schutting helemaal zelf, dus zonder schermen, dan luistert het uiteraard iets minder nauw, maar dan wil je nog steeds wel ongeveer dezelfde tussenruimte. De tussenlat die je daarvoor gaat gebruiken, maak je zelf. Ik noem dat nu tussenlat, omdat het beestje een naam moet hebben. Je neemt een regel, een lat en zaagt die af op 181 cm. Dat betekent dat je aan elke kant van je scherm een halve centimeter speling hebt. Dat is prettig omdat daar je L-beslag zit en omdat een beetje speling sowieso prettig werkt. Ben je net als ik een mierenneuker, dan kun je natuurlijk kiezen voor een iets kleinere tussenruimte. Kleiner dan 180,5 zou ik trouwens echt niet doen. Als je een paal gezet hebt en hij staat helemaal goed, dan leg je de tussenlat er tegenaan en dan zie je precies waar je volgende gat moet komen.
Recht in de leer
Gaten gegraven, palen geplaatst in een lijn met gelijke tussenruimte; er blijven nog twee wensen over: alle palen staan precies even hoog en ze staan waterpas.
Laten we met dat laatste beginnen. Je hebt een waterpas nodig. Ik zou een gewone waterpas nemen. Die heb je misschien al en dat werkt prima. Heb je nog geen waterpas, dan is het geen gekke aanschaf. Toch een klassiek stuk gereedschap dat ook van pas komt als je een kastje op moet hangen. Hoe langer de waterpas hoe zuiverder, maar ook duurder. Ik zou er een van een centimeter of 60 nemen. Meer dan genoeg. Het komt ook allemaal niet op de millimeter aan hè.
Hoog spel
De hoogte van de palen. Nu komt het er op aan. In wezen zie ik twee mogelijkheden.
Eén: je zorgt dat alle palen tussen de eerste en de laatste paal iets te hoog staan. Ook nadat je klappen hebt uitgedeeld. Als we er even van uitgaan dat de eerste en laatste paal goed op hoogte staan, dan kun je op basis daarvan een lijn spannen en dan kun je op elke paal zien hoeveel hij uitsteekt. Aftekenen en zagen maar. Er is een nadeel aan deze methode. Je moet echt zorgvuldig zagen. Anders is het geen gezicht. Met de hand is dat geen doen. Hardhout is hàrd. Mocht je een cirkelzaag hebben, dan is de maximale zaagdiepte waarschijnlijk minder dan de dikte van je paal. Tsja…., je kunt een cirkelzaag huren met een dusdanig groot blad dat je de paal in een keer door kan zagen. Dan heb je wel een flinke machine in handen op 180 cm. hoogte. Mocht je dit gaan doen dan raad ik je aan om een lat dwars op je paal te klemmen waar de zijkant van de zool van de cirkelzaag op ligt. Dat garandeert dat je recht zaagt. En het is minder (in)spannend.
Twee: je gaat alle palen precies even hoog plaatsen. Je spant datzelfde lijntje en geeft klappen totdat de gewenste hoogte is bereikt. Deze werkwijze vereist iets meer geduld en veronderstelt een gat waar weinig aan mankeert.
Maarruh, wacht effe hoor – ik heb een probleem
Aan het begin van dit punt ging ik er van uit dat de eerste en laatste paal goed op hoogte stonden. De eerste zal vrijwel nooit een probleem zijn, maar de laatste paal goed op hoogte zetten is lang niet altijd even simpel.
Stel de laatste paal moet precies even hoog staan als de eerste, maar je hebt geen referentie. Hoe breng je die hoogte dan over. Er zijn allerlei ingewikkelde en onbetrouwbare methodes denkbaar. Maar eerlijk gezegd zie ik maar één manier die snel, eenvoudig en betrouwbaar is. En dat is met een laser. Huur ‘m voor een weekend en je bent nog geen honderd euro kwijt. In dat geval kun je elke paal op hoogte zetten m.b.v. de laser en heb je dus helemaal geen lijntje daarvoor nodig.
En deze jongen, hebben we bijna allemaal wel, toch?
Voor het plaatsen van de palen hebben we besproken wat nodig is. Maar die palen zijn alleen maar bedoeld om je schuttingdelen aan op te hangen. Voor het plaatsen van L-beslag en het vastschroeven van de schermen heb je een boormachine nodig. Je zult namelijk moeten voorboren en schroeven. Voorboren gaat het beste met een echt krachtige accuboormachine of gewoon een elektrische klopboormachine. Schroeven kan ook met een lichte accuboormachine of met de hand.
Last but not least
Ja, en nou heb ik nog één dingetje helemaal niet genoemd. Je wilt wel eens wat meten. Bijvoorbeeld hoeveel meter die schutting eigenlijk wordt. Dat is natuurlijk één van de eerste dingen die je uitzoekt, omdat je moet weten hoeveel materiaal je nodig hebt. Als de lengte beperkt is tot een meter of acht, dan volstaat een rolmaatje. Wordt het meer dan is een meetband handig.
Tot slot een aantal losse gereedschappen die handig zijn en eventueel van pas kunnen komen:
Schep en/of spade; voor eventueel overig grondwerk.
Handzaag; als je een paal een béétje in moet korten. Bijvoorbeeld omdat er een steen diep in de grond zit.
Zo, hè hè
We hebben nu materialen besproken en gereedschappen. Het lijkt erop dat we het de volgende keer kunnen gaan hebben over het echte werk. Het daadwerkelijk zetten van de schutting. Keb er zin!